Eeuwig jeugdig blijven? De axolotl speelt het klaar!
De ‘eeuwige jeugd’: velen dromen ervan, maar tot nu toe lijkt het enkel aan de axolotl besteed. Deze vrolijk ogende salamander houdt voor eeuwig-en-altijd zijn babyface.
Zoals een kikkervisje in een kikker verandert, zo veranderen ook jonge salamander-larven geleidelijk aan in volwassen exemplaren. Behalve de axolotl. Deze salamandersoort uit Mexico doorloopt immers niet de typische transformatie van water- naar landdier. Hoewel hij wel longen krijgt, behoudt hij ook zijn kieuwen en blijft hij zijn hele leven in het water wonen. Axolotls blijven er dan wel uitzien als grote babysalamanders, ze worden wél volwassen in de zin dat ze zich kunnen voortplanten: ongeveer een jaar na hun geboorte zijn ze geslachtsrijp.
Straf herstel
Niet alleen de eeuwige babyface is merkwaardig, de axolotl heeft nóg een opvallend kenmerk: hij kan beschadigd weefsel herstellen of ‘regenereren’. Volledige ledematen, ogen, zijn hart en stukken van zijn hersenen terug laten groeien na beschadiging? De axolotl kan het allemaal. En dat zijn hele leven lang.
Geen wonder dat wetenschappers bijzonder veel interesse tonen in de axolotl. Dit dier slaagt erin om de nodige stamcellen te mobiliseren en zo o.a. botweefsel, spieren en zenuwen te vormen. Zelfs een verpletterde ruggengraat kan hij doen genezen. Aangezien de mens best veel ontwikkelings-genen gemeen heeft met de axolotl, zou de wetenschap achter deze regeneratie wel eens tot belangrijke medische toepassingen kunnen leiden.
Jong én fris blijven
De ‘eeuwige jeugd’ en het zelfherstellende vermogen van de axolotl zouden wel eens hand in hand kunnen gaan. Bij de meeste dieren — waaronder ook de mens — worden bepaalde genen voor hun groei en ontwikkeling ‘uitgeschakeld’ als ze volwassen zijn. Bij axolotls daarentegen lijken deze genen steeds te blijven sluimeren om opnieuw geactiveerd te worden als er een verwonding is.
SOS
De axolotl is dan wel volop aanwezig in labs of bij mensen als huisdier, maar in het wild staat hij op de rand van uitsterven. Zijn Mexicaanse habitat verkleint en wordt vervuild. In die steeds kleiner wordende leefomgeving komen ook vaker ‘buren’ zoals de karper en tilapia die het voedsel of de jongen van de axolotls opeten.
Naar schatting komen er nog maar een paar honderd axolotls voor in het wild. Natuurbeschermingsorganisaties ijveren daarom ook voor het herstel en de uitbreiding van de zoetwaterhabitat, om zo de ‘eeuwig jeugdige salamander’ ook voor eeuwig bij ons te houden.