Reis door de tijd op ons speltapijt 

Wie bereikt als eerste de finish van ons groot ganzenbord-spel en bepaalt mee de toekomst van AI? 

START 

01 - Fase 1  

In de eerste fase -na WO2- zijn computers met AI nog niet zo slim. Experts geven computers een heleboel instructies. De computers moeten die stap voor stap volgen om een oplossing te vinden. Dat noemen we ‘expertsystemen’.  
-> Hinkel de volgende beurt(en) op 1 been tot je voorbij vakje 5 bent. 

03 - 1950  

‘Kan een machine iemand doen geloven dat die een mens is?’ Dat vraagt computerwetenschapper (en LGBTQIA+ icoon) Alan Turing zich af. Hij bedenkt de Turingtest: door te chatten met een mens en een computer, moet je uitzoeken wie de mens en wie de machine is. Zit je fout? Dan is de computer geslaagd! 

04 - 1955  

De Amerikaan John McCarthy gebruikt als eerste het begrip ‘artificiële intelligentie’. Afgekort wordt dat AI.  
-> AI: dat zou ook de afkorting kunnen zijn van andere dingen. Bijvoorbeeld ‘alleswetende iPhone’. Kan jij nog 3 andere dingen bedenken? Als het lukt, mag je 2 stappen vooruit. 

07 - 1965  

Gordon Moore stelt dat het aantal elektrische onderdelen die op een computerchip passen elke 2 jaar zal verdubbelen. Dat kennen we als de wet van Moore. Wat wil dat zeggen in mensentaal? Dat de rekenkracht van computers steeds groter zal worden. Zo kunnen AI-onderzoek(st)ers over de jaren heen steeds meer vooruitgang boeken. 

08 - 1966 

ELIZA is één van de allereerste chatbots. Eigenlijk is het een hele basic ChatGPT. ELIZA doet een (niet al te beste) psycholoog na en stelt ongelofelijk veel vragen.  

-> Kan jij een gesprek voeren door enkel vragen te stellen? Laat iemand 3 vragen stellen en antwoord telkens met een vraag. Lukt dat? Ga dan een stap vooruit. 

10 - 1974  

Een ‘AI-winter’ start. Dat is een periode waarin er minder interesse en financiering is voor AI-onderzoek. Deze duurt ongeveer tot 1980. De reden? Mensen hadden overdreven verwachtingen voor AI die niet ingelost werden.  
-> Ga een stap achteruit. 

12 - 1977  

A long time ago in a galaxy far, far away... verschijnt de scifi-film Star Wars . De ster van de film? R2-D2, een robot met AI. In de film dan toch. In ‘t echt zat er een acteur in de robot.  
-> Dobbel 2 keer. Gooide je 2 keer hetzelfde getal? Dan mag je dit aantal stappen vooruit.

13 - Fase 2  

In de jaren ’80 verschuiven AI-wetenschappers hun focus naar ‘machine learning’: de mogelijkheid om machines zelf dingen te laten leren. Hiermee start de 2de fase van AI. 

14 - 1997  

De computer Deep Blue verslaat de toenmalige wereldkampioen schaken: Garri Kasparov. Een zware nederlaag! Garri kon er niet mee lachen.  
-> Laat iemand de beste mop vertellen die die kent. Je mag niet lachen. Lukt dat? Zet dan een stap vooruit. Lach je toch? Zet dan een stap achteruit. 

16 - 1998 

Wetenschappers maken de robot Kismet. Die zet de eerste stappen in het herkennen van emoties van mensen én in het zelf nabootsen ervan. 
-> De persoon op de laatste plek lijkt wel heel triest. Wissel van plaats. 

17 - 1999 

Het bedrijf Nvidia brengt een krachtiger soort computerchip uit: een Graphic Processing Unit of kortweg GPU. Klassieke chips of CPU’s voeren berekeningen doorgaans één voor één uit, maar GPU’s voeren er meerdere tegelijk uit. Dat zal onmisbaar blijken voor AI.  
-> Zet 2 stappen vooruit.

19 - Fase 3  

Sinds 2010 spreken we van een 3de fase van AI: deep learning. Deep learning bestaat eigenlijk al veel langer, maar wordt nu pas nuttiger door de enorme verbeteringen in chips. Het is een vorm van machine learning die werkt met ‘neurale netwerken’. De inspiratie daarvoor? De werking van onze hersenen! 

23 - 2011 

‘Siri, hoe kan ik valsspelen bij een spel?’ De nieuwe AI-assistent Siri van Apple kan je sinds 2011 te hulp schieten.  

-> Maar dat is niet eerlijk, hè. Doe maar een stap achteruit. 

26 - 2012  

Een AI-systeem leert, met de hulp van chips van het bedrijf Nvidia, om een kat te herkennen.  

-> Doe een dier na zonder geluid. Herkent iemand welk dier het is? Zo ja, dan mag je 2 stappen vooruit. 

30 - 2014  

Eugene Goostman is de eerste chatbot die slaagt voor de Turingtest (zie vakje 3). Eugene doet alsof die een 13-jarige jongen is uit Oekraïne. Een derde van de mensen die ermee chatten zijn overtuigd dat Eugene een mens is. 
-> Switch van plaats met de persoon die eerst staat. 

34 - 2016  

Googles AI-systeem AlphaGo vloert de wereldkampioen Go: Lee Sedol. Go is een moeilijk spel. Bij schaken zijn er gemiddeld zo’n 35 zetten mogelijk. Bij Go zijn dat zo’n 250 zetten. Lee beseft later dat hij nooit meer de allerbeste zal zijn en gaat dan maar met pensioen.  
-> Sla een beurt over. 

36 - 2017  

De eerste deepfakes verschijnen op het internet. Het zijn video’s of foto’s die met AI bewerkt of gemanipuleerd worden. In 2017 zijn het veel pornografische filmpjes waarbij vaak het gezicht van de vrouwen wordt vervangen door dat van Hollywoodsterren.  
-> Vrouwonvriendelijk! 3 stappen achteruit. 

40 - 2021  

Een tekstje ingeven en dat laten omvormen tot een afbeelding? Dat kan nu met DALL·E.  
-> Maakte jij al eens een afbeelding met AI? Ja? Ga dan 2 stappen vooruit. 

43 - 2022  

Het bedrijf OpenAI laat ChatGPT-3.5 op de wereld los. Met deze slimme chatbot kan je over alles praten. Of je kan hem laten helpen met je huiswerk.  
-> Slim bedacht! Ga een stap vooruit. 

47 - 2024  

Sora is het nieuwste product van het bedrijf OpenAI. Met die AI-tool kan je korte teksten omzetten in realistische en fantasierijke video’s.  
-> Beschrijf een film in 3 zinnen zonder de titel van de film te vermelden. Kunnen je medespelers de film raden? Dan mag je een stap vooruit. 

48 - 2024  

De AI Act, een nieuwe wet, wordt goedgekeurd. Wie AI-technologie ontwikkelt of gebruikt, moet in Europa bepaalde regels volgen.  
-> Vanaf nu roep je altijd ‘hop’ per vakje dat je vooruit gaat. Als je dit vergeet, moet je terug naar vakje 48. 

50 - Toekomst 

Alles wat nu bestaat, is artificiële enge (narrow) intelligentie of ‘ANI’. Dat is AI die één of een paar taken heel snel kan doen. Maar in de toekomst is er misschien ook AI die alles kan wat een mens kan. Dat is dan artificiële algemene (general) intelligentie of ‘AGI’. Maar hoe weten we wanneer die AGI er is? Er zijn verschillende voorstellen om dit te testen. 

-> Kan jij zelf een test bedenken? Zo ja, vertel erover en ga een stap vooruit.

51 - De koffietest  

AGI-test: Een machine kan koffie zetten in een huis dat die niet kent, mét een koffiezetapparaat dat die ook niet kent.  
-> Je mag nog een stap vooruit. 

52 - De moderne Turingtest  

AGI-test: Een machine krijgt 100.000 dollar startkapitaal en kan daar 1 miljoen dollar van maken. 
-> En nog een stap vooruit. 

53 - De IKEA-test 

AGI-test: Een machine kan de onderdelen en instructies van een plat verpakt IKEA-product bekijken en het meubel dan correct in elkaar zetten. 

58 - Verder in de toekomst  

Misschien komt er ook héél slimme AI die de mens op vrijwel alle vlakken verslaat. Dat is artificiële superintelligentie of ‘ASI’. Als AI slimmer wordt dan de mens, zal AI zichzelf ongelofelijk snel beginnen verbeteren. Op dat punt spreken we van de ‘singulariteit’, een explosie van intelligentie.  
-> Denk je dat dat goed is of niet goed? Hoe zou ASI mensen behandelen? Stel de vraag aan iemand en wacht op antwoord.  

Goed? Ga dan een stap vooruit.  

Niet goed? Ga dan een stap achteruit. 

59 - Verder in de toekomst

ASI vindt je een schattige puppy en zorgt goed voor je. 

61 - Verder in de toekomst

ASI vindt je een vervelende mier en vernietigt je.  
-> Oh, pech zeg! Ga terug naar vakje 48. 

63 - FUTURE  

Joehoe! Je hebt gewonnen! Klaar om met jouw kennis de toekomst van AI te bepalen? Wie weet word jij wel de bedenker van de nieuwste AI-toepassing! 

FUTURE 

In 4 vitrinekasten naast het spel kan je ook enkele toffe artefacten ontdekken.   

A. Alan Turing

Bedenker van Turingtest | Kraker van geheime nazi-codes | Man op 50 pond-biljet

• Nood aan een uitdaging? Probeer meer te betekenen voor de mensheid dan Turing.

B. John McCarthy

Vader van AI (en Susan, Sarah en Timothy)

C. ELIZA

(Onbekwame) psychotherapeut | Chatbot

• Oké, misschien niet héél onbekwaam. Toen de maker, Joseph Weizenbaum, de chatbot liet testen door zijn secretaresse vroeg ze hem al snel om de kamer te verlaten. Waarom? Het gesprek werd te persoonlijk.

D. R2-D2

Eigenwijze robot | Leuk LEGO-bouwproject voor de makers van deze expo die een relax-momentje nodig hadden

E. Go

Niet het spel van de wedstrijd Lee Sedol – AlphaGo

• Want dat konden we niet vinden.

• Bij de 37ste zet van die wedstrijd legt AlphaGo een steen 5 lijnen diep. Iets wat een menselijke speler nooit zou doen. Eerste lacht Lee. Maar dan staart hij 12 minuten naar het bord. De zet is briljant. Lee is stomverbaasd dat een computer zo’n creatieve zet kan maken.

F. DALL·E

Resultaat van de eerste versie van DALL·E | Prompt: Een fauteuil in de vorm van een avocado

G. Koffiemachine

Beschikbaar voor AGI-test

• De enige instructie die de robot krijgt is: ‘Ga het huis binnen en maak koffie.’ Dat betekent dat de robot zelf de deur van het huis moet openen, zelf zijn weg in het huis vinden, zelf de koffiemachine detecteren en er dan mee moet kunnen werken om koffie te zetten. Latte art is optioneel. Geef ons een seintje als je een robot bouwde die dit zou kunnen.

H. 100.000 dollar

Beschikbaar voor AGI-test

• Nee, dit is geen echt geld.

I. IKEA-instructieboekje

Beschikbaar voor AGI-test

• Een IKEA-kast in elkaar zetten is uitdagend. Maar het is nog moeilijker om IKEA te bezoeken zonder 500 Zweedse balletjes te inhaleren.