Newtons kogels

Hoe doe je de opstelling?

Neem een bal vast aan het uiteinde van de rij en laat de bal los. De bal aan de andere kant zal wegschieten. Deze beweging kan lang blijven duren.

Wat is de wetenschap erachter?

Zag je wat er gebeurt als je een kogel opheft en die op de andere kogels laat vallen?

Inderdaad! Dan springt aan de andere kant van de rij een kogel op. Wanneer die terugvalt, gebeurt weer hetzelfde, maar nu aan jouw kant. Bij elke botsing wordt de beweging van de eerste kogel doorgegeven aan de volgende kogel in de rij, en zo tot bij de laatste.

De hoeveelheid beweging of ​‘impuls’ van de kogels neemt wel elke keer een beetje af. Elke keer wordt een deeltje van de energie omgezet in geluid (je hoort de tik) en in warmte (door wrijving met de ophangpunten, de andere ballen en de lucht). Daarom vallen de kogels stil na een tijdje.

Tip: Probeer ook eens meer kogels tegelijk te laten vallen.

Je ziet dan evenveel kogels opspringen aan de andere kant. Als je er bijvoorbeeld 2 laat vallen, wordt de beweging doorgegeven aan de volgende 2 kogels in de rij, en zo verder tot bij de laatste 2.

Impuls zelf uittesten met ballen

Neem een tennisbal en een volleybal. Laat ze 1 voor 1 vallen. Hoe hoog springen ze op?

Hou nu beide ballen in de lucht, tegen elkaar aan en met de tennisbal bovenaan. Als je de ballen nu tegelijk op de grond laat vallen, blijft de volleybal raar genoeg liggen en de tennisbal springt veel hoger op.

Dat komt omdat de volleybal weer op wil botsen. Maar… de tennisbal zit in de weg. De volleybal geeft zijn impuls dus door aan de tennisbal die er vlak boven zit.

Impuls bij biljart

Bij biljart mag je met de keu maar tegen één bal stoten. Die moet op zijn beurt de andere ballen raken en zo zijn impuls doorgeven.