Chaos

Hoe doe je de opstelling?

Draai aan het groene wiel. De slinger in het midden beweegt. De slinger zal telkens op een andere manier bewegen.

Wat is de wetenschap erachter?

Probeer de slingers eens 3x na elkaar op dezelfde manier te doen bewegen.

Lukt dat? Nee, elke keer doen ze iets compleet anders. Het is pure chaos. Het is dan ook tweemaal een dubbele slinger: aan elke kant van het draaipunt hangt een slinger met daaraan nog een slinger. Laat je de slingers starten in een iets andere positie of met een iets andere snelheid? Dan zie je een heel ander patroon verschijnen.

Het lijkt dus wel onvoorspelbaar wat de dubbele slingers zullen doen. Maar... dat is het niet. Als we de beginposities exact kennen, kunnen we de bewegingen wel voorspellen. Of liever gezegd, wetenschappers die zich specialiseren in de chaostheorie kunnen dat. Zij scheppen orde in de chaos.

Chaos bij weersvoorspelling

Ken je dat? Je gaat op uitstap met school. Het weerbericht zei dat het zonnig gaat worden, dus je pakt je zonnebril mee. Een uur later … regent het pijpenstelen. Vervelend! Maar waarom kloppen weersvoorspellingen soms niet?

Dat komt omdat het weer chaotisch is. Om te weten welk weer we krijgen, maken weerkundigen weermodellen. Met wiskundige berekeningen die o.a. luchtstromingen nabootsen, voorspellen deze modellen het weer in de toekomst. Maar een kleine verandering in zo’n model kan een heel groot effect hebben. Zoals regen in plaats van zon.

Chaos bij Pluto-manen

Pluto heeft niet 1 maan, maar 5 manen! Twee daarvan, Nix en Hydra, draaien chaotisch rond hun as. Hun bewegingen lijken dus ook onvoorspelbaar. Soms draaien ze sneller, soms trager en soms wiegen ze maar wat heen en weer.